مقدمه
باسمه تعالی
اندیشه پیروزی نهایی نیروی حق و صلح و عدالت بر نیروی باطل و ستیز و ظلم، گسترش جهانی ایمان اسلامی، استقرار کامل و همه جانبه ارزشهای انسانی، تشکیل مدینه فاضله و جامعه ایده آل، و بالاخره اجرای این ایده عمومی و انسانی به وسیله شخصیتی مقدس و عالیقدر که در روایتهای متواتر اسلامی از او به (مهدی) تعبیر شده است، اندیشه ای است که کم و بیش همه فرق و مذاهب اسلامی - با تفاوتها و اختلافهایی - بدان مؤمن و معتقدند؛ زیرا این اندیشه به حسب اصل و ریشه، قرآنی است؛ این قرآن مجید است که با قاطعیت تمام، پیروزی نهایی ایمان اسلامی **(هو الذی ارسل رسوله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدین کله و لو کره المشرکون ) (توبه/ 33 و صف/ 9).***، غلبه قطعی صالحان و متقیان** (و لقد کتبنا فی الزبور من بعد الذکر ان الارض یرثها عبادی الصالحون) - انبیاء/ 105)/***، کوتاه شدن دست ستمکاران و جباران برای همیشه** (و نرید ان نمن علی الذین استضعفوا فی الارض و نجعلهم ائمة و نجعلهم الوارثین. و نمکن لهم فی الارض و نری فرعون و هامان و جنود منهم ماکانوا یحذرون. ) (قصص / 5 و 6).***، و آینده درخشان و سعادتمندانه بشریت **(قال موسی لقومه استعینوا بالله و اصبروا ان الارض لله یورثها من یشاء من عباده و العاقبة للمتقین) (اعراف / 128). ***را نوید داده است.
این اندیشه بیش از هر چیز مشتمل بر عنصر خوشبینی نسبت به جریان کلی نظام طبیعت و سیر تکاملی تاریخ و اطمینان به آینده و طرد عنصر بدبینی نسبت به پایان کار بشر است که طبق بسیاری از نظریه ها و فرضیه ها فوق العاده تاریک و ابتر است.
انتظار فرج
امید و آرزوی تحقق این نوید کلی جهانی انسانی، در زبان روایات اسلامی (انتظار فرج) خوانده شده و عبادت، بلکه افضل عبادات شمرده شده است. اصل (انتظار فرج) از یک اصل کلی اسلامی و قرآنی دیگر استنتاج می شود و آن اصل (حرمت یأس از روح الله) است.
مردم مؤمن به عنایات الهی، هرگز و در هیچ شرایطی امید خویش را از دست نمی دهند و تسلیم یأس و ناامیدی و بیهوده گرایی نمی گردند. چیزی که هست این (انتظار فرج) و این (عدم یأس از روح الله) در مورد یک عنایت عمومی و بشری است نه شخصی یا گروهی، و بعلاوه توأم است با نویدهای خاص و مشخص که به آن قطعیت داده است.
دوگونه انتظار
انتظار فرج و آرزو و امید و دل بستن به آینده دوگونه است:
انتظاری که سازنده و نگهدارنده است، تعهدآور است، نیرو آفرین و تحرک بخش است، به گونه ای است که می تواند نوعی عبادت و حق پرستی شمرده شود؛ و انتظاری که گناه است، ویرانگر است، اسارت بخش است، فلج کننده است و نوعی (اباحیگری) باید محسوب گردد.
این دو نوع انتظار فرج، معلول دو نوع برداشت از ظهور عظیم مهدی موعود است؛ و این دو نوع برداشت به نوبه خود از دو نوع بینش درباره تحولات و انقلابات تاریخی ناشی می شود. از این رو لازم است اندکی درباره دگرگونیها و تحولات تاریخی به بررسی بپردازیم.