بسم الله الرحمن الرحیم
رسول اکرم صلی الله و علیه و اله:
تنعم امتی فی دنیاه نعیما لم تنعم مثله قط، البر منهم والفاجر، و المال قدوس، یاتیه الرجل فیحواله
در دولت او (امام مهدی (علیه السلام )) مردم آنچنان در رفاه و آسایش به سر می برند که هرگز نظیر آن دیده نشده است، و مال بقدری فراوان می شود که هر کس نزد او بیاید اموال را فراوانی را زیر پایش می ریزد.(1)
امام محمد باقر (علیه السلام ):
انه لیس عند احد من الناس حق و الصواب الا شی ء اخذه منا اهل البیت
همانا در نزد احدی از مردم، حق و صوابی نیست، مگر آن چیزی که از ما اهل البیت (علیه السلام ) صادر شده است.(2)
امام صادق (علیه السلام ):
ای مفضل! اخبار مام مهدی (علیه السلام ) را برای شیعیان ما بازگو کن تا اینکه در دین خود به شک و تردید نیفتند.(3)
امام حسن عسکری (علیه السلام ):
والله لیغیبن غیبه لا ینجوا فیها من الهکه الا من ثبته الله (عزوجل) علی القول با مامته و وفقه فیها للدعاء بتجیل فرجه.
به خدا سوگند (فرزندم مهدی (علیه السلام )) غیبت خواهد کرد، غیبتی که در آن نجات نخواهد یافت، به جز کسی که خدای عزوجل او را بر اعتقاد با امامتش ثابت نگاه دارد و از را به دعا کردن برای فرجش توفیق بدهد.(4)
سخن آغازین
صل اللهم علی التجلی الاعظم و کمال بهانک الاقدم؛ شجره الطور و الکتاب المسطور والنور علی النور فی طخیاء الدیجور؛ علم الهدی و مجلی العمی و نور ابصار الوری و بابک الذی منه یوتی الذی یملا الارض قسطا و عدلا کما ملات ظلما و جورا سیدنا و امامنا و هادینا بالحق؛ القائم المنتظر و لعنه الله علی اعداء ابدالابدین و دهرالداهرین.
ای در تو مقصد و مقصود ما وی رخ تو شاهد و مشهود ما
نیست کسی جز تو هوادار ما - یاور ما مونس ما یار ما
منتظران را به لب آمد نفس - ای ز تو فریاد به فریاد رس
با توجه به اهمیت فراوانی که برای دانستن و شناختن علائم ظهور امام زمان (ارواحناء فداه) در روایات ذکر شده گردیده شایسته است که مومنان و شیفتگان حضرت بقیه الله الاعظم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) با مطالعه آن علائم همواره خویش را برای یاری آن بزرگوار و آن ذخیره الهی آماده نمایند. با توجه به روایاتی که از ائمه اطهار (علیه السلام ) به دست می آید همواره و در همه حال می بایست در انتظار فرج و ظهور دولت الهی بر سراسر عرصه گیتی و جهان هستی بود؛ همانطور که مولایمان امام سجاد (علیه السلام ) می فرمایند:
انتظار الفرج من اعظم الفرج؛
انتظار فرج، خود از بالاترین و بهترین فرجهاست.(5)
مطالعه، بررسی و آگاهی از علائم و نشانه های ظهور امام زمان (علیه السلام ) روح امید را در قلب مومنان روشن نموده، تحمل مشکلات و مصائب دوران غیبت را آسان می گرداند؛ چرا که مولایمان امام کاظم (علیه السلام ) فرمودند:
شیعیان ما همواره با امید زنده می باشند.(6)
خداوند متعال در قرآن می فرماید:
انه لایایئس من روح الله الا القوم الکافرون(7)
همانا به جز قوم کافران از رحمت خداوند ناامید نمی شوند.
همچنین حضرت علی (علیه السلام ) فرمودند: در انتظار فرج باشید و از رحمت - کارگشایی - خداوند نا امید نگردید؛ زیرا بهترین اعمال در نزد خدای بزرگ انتظار فرج می باشد.(8)
امام صادق (علیه السلام ) پس از توصیف فتنه های تاریک و هلاک کننده قبل از ظهور امام زمان (علیه السلام ) آگاهی از روایات اهلبیت (علیه السلام ) و بررسی علائم مربوط به آن را، راه نجات از آن گردابهای مهلک برشمرده اند.(9)
با توجه به اینکه تاکنون چه در میان متقدمین و چه در میان متاخرین کتابهای فراوانی در رابطه با علائم و نشانه های ظهور به رشته تحریر در آمده است ولی برخی از آن کتب به دلیل حجم فراوان و متون سنگین به کار رفته در آنها، برای همگان قابل استفاده نمی باشند و چه بسا فهم و درک همه روایات برای تمامی طبقات شیعه کار آسانی نمی باشد؛ این امر ما را بر آن داشت تا به حول و قوه الهی و عنایات خاصه حضرت ولی عصر (ارواحناء فداه) مجموعه ای ساده از نشانه های عمومی ظهور امام زمان (علیه السلام ) را از کتب معتبر جمع آوری نموده با تصحیحات و روان سازی، آنها را در خدمت دوستداران و مشتاقان قرار دهیم، به نحوی که همه بتوانند از فیض آن بهره مند شوند.
در پایان، از تمامی خوانندگان عزیز استدعا داریم که ما را از نظرات و راهنمایی های ارزشمند خود بی نصیب نگذارند.
قم 1423 ه. ق
علیرضا فقیهی - علی عبدالهی
ضرورت شناخت علائم ظهور امام عصر (علیه السلام ) از دیدگاه روایات
این مسئله از دو جهت قابل بررسی می باشد؛ همانگونه که علامه بزرگوار آیت الله اصفهانی در کتاب پر ارزش مکیان المکارم بدان اشاره نموده اند؛ شناخت حضرت ولی عصر (عج) از جمله واجبات می باشد، و چون شناختن علائمی که مقارن با ظهور آن حضرت یا نزدیک به آن است مقدمه شناخت آن بزرگوار می باشد، در نتیجه دانستن آن نشانه ها لازمه شناخت آن حضرت محسوب می شد. از امام صادق (علیه السلام ) نقل شده که فرمودند:
علامت را بشناس، پس هرگاه آن را شناختی، پیش افتادن و تاخیر کردن این امر به تو ضرری نمی رساند.(10)
همچنین امام محمد باقر (علیه السلام ) خطاب به جابر جهفی فرمودند:
ای جابر، بر زمین بنشین و دست و پایی نجنبان - فعالیتی نکن - تا نشانه ای
را که برایت یاد می کنم ببینی.(11)
بنابراین تردیدی نیست که علم به ظهور آن حضرت در گروی آشکار شدن علامتهای حتمی ظهور آن بزرگوار می باشد، اما شناخت خود آن جناب با معجزاتی که برای بیندگان و حاضران در خدمتش انجام می گیرد، حاصل می گردد.
ائمه اطهار (علیه السلام ) نشانه هایی که خداوند متعال برای ظهور حضرت قائم (علیه السلام ) مقرر فرموده است، برای اصحاب خویش نموده اند و آن بزرگواران نیز با مشکلات و مصائب فراوانی آنها را به دست ما رسانیده اند تا در صورت بروز فتنه و گمراهی، افراد با مطالعه و مراجعه به این نشانه ها دچار شک و تردید نشده و در دین خود ثابت قدم بماند. همچنین بر اساس این نشانه های ارزشمند راستگویان از دروغگویان متمایز گردند.
بنابراین بر هر مومن لازم است که علائم ظهور آن حضرت را شناخته تا هر گاه که ظاهر گردیدند خود را به جهت اطلاعات و یاری آن جناب آماده کرده و حق را از باطل تشخیص بدهد تا به سبب آن از شقاوت ابدی رها شده و به سعادت ابدی نایل گردد؛ به همین خاطر است که در فرازی از زیارت جامعه کبیره می خوانیم:
بکم یسلک الی الرضوان و علی من جحد و لایتکم غضب الرحمن ؛
با شناخت شما اهل بیت (علیه السلام ) بهشت به دست می آید و هر کس که شما را انکار نماید غضب خداوند شامل حال او می شود.
ممکن است در مطالعه علائم ظهور این پرسش مطرح شود که آیا تمام علائمی که برای ظهور امام زمان (علیه السلام ) در روایات بیان شده است لزوما تحقق می یابند؟ پاسخ این پرسش روایتی است که داوود بن ابی قاسم از امام جواد (علیه السلام ) راجع به محقق شدن برخی علائم ظهور امام زمان (علیه السلام ) می پرسد که آیا خداوند در امور حتمی مانند علائم ظهور امام عصر (عج) تغییری ایجاد می کند یا خیر؟ آن حضرت در پاسخ فرمودند: آری! خداوند ممکن است در علائم حتی باشند به دلایلی بر طبق صلاح خود و برای آزمایش مردمان تغییر ایجاد نماید داوود می گوید که به آن حضرت عرض کردم: ترس آن را دارم که خداوند در امر ظهور حضرت حجت نیز تغییری حاصل کند و اصلا ظهوری انجام نشده و در کار نباشد. مولایمان امام جواد (علیه السلام ) در پاسخ به داوود فرمودند: ظهور امام مهدی (علیه السلام ) از جمله وعده های الهی می باشد (و بر طبق قرآن کریم) هیچ گاه خداوند در وعده های خود نمی نمایند .(12)
همچنین محمد بن فضیل از امام محمد باقر (علیه السلام) روایت می کند که به آن حضرت عرض کردم: فدایت گردم، پس از این امر - ظهور امام قائم (علیه السلام ) - کی واقع می شود؟ آن حضرت فرمودند: البته برای ما نسبت به آن وقتی تعیین نشده است، اما هر گاه - ما اهل بیت (علیه السلام) - چیزی را برایتان گفتیم و آن چیز (در آینده) واقع شد بگویید که خدا و رسول او راست گفته اند اگر واقع نگردید، (باز هم) بگویید خدا و رسولش راست گفته اند. و مضاعف از آن شما خواهد بود. اما هر گاه (میان مردمان) احتیاج و فقر، شدیدی شد و مردم همدیگر را انکار کردند، (پس) در آن هنگام هر صبح و شام در انتظار این امر باشید...(13)
بنابراین محققان و جستجو گران علائم ظهور امام عصر (علیه السلام ) در نظر دارند که تمامی علامات و نشانه های مربوط به امر فرج آن بزرگوار امکان دارد که در گروه برخی مشیتها و مقررات الهی قرار بگیرد و در نحوه پیدایش آنها تغییراتی حاصل گردد و یا اینکه اصلا واقع نشوند. پس بر طبق آیات و روایات باید شب و روز و هر لحظه منتظر ظهور بود. باید همچون بیماری که انتظار طبیب درد آشنایی را می کشد چشم به راه امام زمان (علیه السلام ) ماند.
در نتیجه این مسایل و نکات حساس، نباید از چشمان تیزین مومنان مخفی شوند. چنانچه معربن خلاد می گوید: شنیدم که مولایمان رضا (علیه السلام ) این آیه را تلاوت می فرمودند: آیا مردم که مولایمان امام اینکه بگویند ایمان آوردیم رها می شوند و مورد آزمایش قرار نخواهند گرفت؟)) پس آن حضرت فرمودند: - مردم - گرفتار و مبتلا می شوند همچنانکه طلا گرفتار - بوته آزمایش - می شود و سپس فرمودند:
همچنانکه طلا - پس از رفتن در بوته آزمایش و کوزه - خالص می شود، آنان نیز خالص می گردند.(14)
از این رو ممکن است خداوند متعال به جهت امتحان و آزمایش مومنان و بر اساس سنتهای خویش - که در اقوام و ادیان دیگر نیز آنها را به اجرا در آورده است - تحولاتی را در برخی علائم و مسائل ظهور حضرت صاحب الامر (عج) پدید بیاورد تا آنکه ایمان مومنان و درجه اخلاص ایشان، بر آنها روشن گردد و به سبب آن حضرت الهی بر همگان تمام گردد.
علی بن رئاب از امام صادق (علیه السلام ) و ایشان از پدر بزرگوارشان - امیر المنین (علیه السلام ) - روایت می کند که آن حضرت در خطبه ای بر فراز منبر فرمودند:
سوگند به کسی که پیامبر صلی الله و علیه و اله را به حق برانگیخت، حتما آشفته و درهم خواهید شد و بدون شک غربال می گردید تا آنکه پائین مرتبه شما به بلند پایه شما و بلند پایه شما پائین مرتبه شما باز گردد.(15)
در ضمن طبق آنچه که در روایات وجود دارد، مطالعه و بررسی احوالات اقوام گذشته مانند ماجرای بنی اسرائیل - قوم حضرت موسی (علیه السلام)- می تواند راهگشای برخی مسائل و همچنین آمادگی مومنان، برای آزمایشات و ابتلائات قبل از ظهور باشد؛ چرا که پیامبر اکرم صلی الله و علیه اله فرمودند: ظهور واقع نخواهد شد تا اینکه امت من بدون کم و زیاد به سرنوشت امم قبل و قرنهای گذشته دچار شوند.(16)
همچنین امام باقر (علیه السلام ) فرمودند: در صاحب این امر روشها و شیوه هایی از چهار پیامبر می باشد: سنتی از موسی، سنتی از عیسی، سنتی از یوسف و سنتی از محمد صلی الله و علیه و اله و اما همانند موسی ترسان و نگران می باشد و آنچه در مورد عیسی گفته شده در مورد او نیز گفته می شود و همانند یوسف زندانی و ناپدید می گردد و چون قیام کند همانند رسول خدا صلی الله و علیه و اله رفتار خواهد کرد.(17)
حاصل کلام آنکه اگر علائمی از نشانه های ظهور آن بزرگوار (علیه السلام ) نمی باشد و مومنان و دوستداران آن بزرگوار و مشتاقان حکومت الهی می بایست که شب و روز در انتظار آمدن منجی موعود بوده به طور مداوم خود را به جهت یاری آن جناب آماده نمایند؛ چرا که در روایات آمده است که خداوند متعال بنابر مصلحت خویش امر ظهور آن بزرگوار را در یک شب اصطلاح می فرمایند.(18)
ان شاء الله
انهم یرونه بعیدا و نرینه قریبا